2011 yılında maymunları doğal ortamlarında fotoğraflamak için Endonezya’ya giden fotoğrafçı David Slater, bir an için fotoğraf makinasını dişi bir makak maymununa kaptırır. Maymun, kamera ile oynarken bir dizi selfie çeker.
Slater maymunun çektiği fotoğraflardan en başarılılarını internete yükler ve bu fotoğraflar sosyal medyada milyonlarca kez paylaşılır. Tüm dünyada tanınır hale gelen fotoğraflar sonunda Vikipedi’nin kullanımı serbest olan resim, ses ve diğer çoklu ortam belgelerini depoladığı Vikimedya Ortak (Wikimedia Commons) isimli platforma yüklenir.
Fotoğrafların kendisine ait olduğunu ve bu nedenle onları kullanmak isteyen tüm kurumların kendisine belli bir telif ödemesi gerektiğini savunan David Slater, Vikipedi’den yetkililer ile iletişime geçerek fotoğrafın derhal Vikimedya Ortak’dan kaldırılmasını talep eder.
Vikipedi ise “Fotoğraf’ın bir maymun yani insan olmayan bir canlı tarafından çekildiğini, bu nedenle de kimsenin bu fotoğraf üzerinde telif hakkı iddia edemeyeceğini” söyler.
Konu ile ilgili İngiliz Times gazetesine konuşan Slater, kaybettiği telif gelirleri için Vikipedi’ye dava açmaya hazırlandığını söyler ve “ Tüm argümanlarını teknik bir detaya dayandırıyorlar. Bu fotoğrafın tüm hakları benim üzerimde ancak deklanşöre maymun bastığı için telif hakkının ona ait olduğunu iddia ediyorlar!” der.
Slater’ın bu yöntemle ortaya çıkan yüzlerce pozdan seçtiği 50 milyon defa yayınlanan ünlü “makak selfie’si” fotoğrafının telif hakkının fotoğrafçıya değil maymuna ait olduğunu savunan hayvan hakları çevreleri açtıkları davalarla onu çok zor durumda bırakır. Fotoğrafçı, bu davalar yüzünden ağır maddi zarara uğrar, mesleğini yapamaz hale gelir ve ruh sağlığı da bozulur.
Açılan davalardan birinde ABD’li yargıçlar, telif hakkı korumasının maymuna uygulanamadığını kararına varırlar. Davaya taraf olan Peta’nın (People for the Ethical Treatment of Animals – Hayvanlara Etik Muamele İçin Mücadele Edenler) “maymun adına” temyiz başvurusu reddedilir. Ancak Peta, fotoğrafçı David Slater’ın ilgili fotoğraflardan gelecekte elde edeceği gelirlerin % 25’ini bağışta bulunma teklifini kabul eder.
Peta ve David Slater yayınladıkları ortak bildiride (Bu noktada kriz iletişimi konusunda David Slater’ın çok başarılı olduğunu da kaydedelim) fotoğrafçının, maymunlara ait resimlerden elde ettiği gelirin dörtte birinin “kayıtlı olan hayır kurumlarına” “Naruto’nun (Peta’nın maymunlardan birine verdiği isim) refah veya yaşam alanını korumaya adanmış” olduğunu belirtti.
Bu arada geçen hafta San Francisco’daki bir mahkemede temyiz hakimleri iki yıllık yasal mücadele sonrasında fotoğrafçı David Slater’ın lehine karar verdi.
Peta avukatı Jeff Kerr, “Peta’nın çığır açıcı davası hayvanların insanlar tarafından nasıl sömürüleceklerinin değil, tam tersine hayvanların temel haklarını genişletme ihtiyaçları hakkında büyük bir uluslararası tartışma başlattı ” dedi.
Sanırım insanlık tarihinin gelmiş geçmiş en ilginç telif davası bu olsa gerek.
Siz ne dersiniz?
